Het stoppen met roken luisterboek H22 – Hoe nicotineverslaving werkt

Om te begrijpen waarom stoppen met roken zo moeilijk kan zijn, is het belangrijk te weten hoe een nicotineverslaving werkt. Veel rokers denken dat roken vooral een gewoonte is, maar in werkelijkheid gaat het veel dieper. Nicotine beïnvloedt je hersenen, je lichaam én je gedrag. Het is een verslaving die je op meerdere manieren vasthoudt. Als je begrijpt hoe dat werkt, kun je beter snappen waarom stoppen soms zo zwaar voelt – en waarom het toch mogelijk is.

Lichamelijke effecten

Nicotine is de verslavende stof in de sigaret. Deze bereikt in 7 seconden je hersenen en dit geeft direct het gewenste effect: ontspanning, plezier, fijn gevoel of juist alertheid. In werkelijkheid is dit effect maar tijdelijk. Zodra de nicotine uitgewerkt raakt, ontstaat er een leegte en een nieuw verlangen.

Dat verlangen is de kern van de lichamelijke verslaving. Je hersenen raken gewend aan regelmatige doses nicotine. Ze passen zich aan en maken minder van hun eigen “geluksstofjes” aan, zoals dopamine. Daardoor voel je je minder prettig als je niet rookt. Je brein geeft een seintje: ik heb nicotine nodig. Dat veroorzaakt de bekende ontwenningsverschijnselen zoals onrust, prikkelbaarheid of concentratieproblemen.

Mentale effecten

Roken is meer dan alleen nicotineverslaving. Het is ook sterk psychologisch. Roken wordt gekoppeld aan allerlei momenten in je dagelijks leven: bij de koffie, tijdens een pauze, na het eten of bij een drankje. Deze vaste patronen maken dat je brein een sigaret verwacht op bepaalde tijden of plaatsen. Zelfs als je lichaam al minder afhankelijk is van nicotine, kan je hoofd nog steeds signalen afgeven die verlangen oproepen. Dit maakt het lastig om oude gewoontes te doorbreken.

Gedrag 

Daarnaast speelt gedrag een grote rol. Het ritueel van roken – een pakje pakken, een sigaret opsteken, de handeling van inhaleren – wordt een automatisme. Dit geeft vaak het gevoel van rust en structuur. Veel rokers merken dat ze die handeling missen als ze stoppen. Daarom is het belangrijk om tijdens het stoppen alternatieven te zoeken die dit ritueel vervangen. Denk aan kauwgom, een flesje water of een korte wandeling.

Roken is dus een combinatie van drie dingen: lichamelijke afhankelijkheid, psychologische gewoontes en gedragsmatige rituelen. Dit verklaart waarom stoppen zo uitdagend kan zijn. Het is niet alleen het ontwennen van de nicotine, maar ook het doorbreken van je vaste gewoontes en patronen.

Na verloop van tijd worden de receptoren in je hersenen minder gevoelig voor nicotine. Je lichaam leert opnieuw zijn eigen geluksstofjes aan te maken. De hunkering naar roken neemt af en zal uiteindelijk (bijna) verdwijnen. Dit kost tijd maar zal elke dag wat beter gaan.

Om dit proces makkelijker te maken, kun je hulpmiddelen gebruiken. Nicotinevervangers zoals pleisters, kauwgom of zuigtabletten geven je nog nicotine maar worden door verschillende stappen afgebouwd in waardoor je minder ontwenningsverschijnselen zult ervaren. Je kunt dan werken aan de geestelijke kant van de verslaving, het doorbreken van je vaste patronen rond het roken en het zoeken naar nieuwe gewoontes.. Ook stoppen met roken medicijnen kunnen goed werken wanneer je gaat stoppen. In deze situaties bepaalt een arts wat bij je past en het beste zal werken.

Daarnaast kan begeleiding een groot verschil maken. Een coach helpt je inzien welke gewoontes en triggers jouw verslaving in stand houden. Samen zoek je naar nieuwe strategieën om die te doorbreken. Zo leer je om in situaties waarin je normaal rookte, een andere keuze te maken. Dit geeft je houvast en vergroot de kans dat je ook op de lange termijn rookvrij blijft.

Nicotine afhankelijk zijn heeft niets te maken met zwakte, het is een verslaving. Het Je lichaam en hersenen zijn afhankelijk van een van de meest verslavende stoffen, nicotine. Stoppen met roken  vraagt daarom moed, doorzettingsvermogen en soms ook steun van buitenaf.

Als je begrijpt hoe nicotine je vasthoudt, begrijp je ook beter waarom stoppen zo’n overwinning is. Elke dag zonder sigaret is een stap richting herstel. Elke dag maak je je hersenen, je lichaam en je gedrag weer een stukje vrijer. En uiteindelijk ontdek je dat je geen nicotine meer nodig hebt om je goed te voelen – dat je dat gevoel zelf kunt creëren.